Maandelijks archief: januari 2018

Meer zorg voor minder geld? Laat maar zitten, zegt de zorgverzekeraar

Geplaatst op door

Van de auteur Eelke van Ark kregen we toestemming het onderstaande artikel in zijn geheerl over te nemen. Eelke van Ark is een van de auteurs van de site Follow the Money. Onderstaande verhaal kunt u daarom ook hier lezen.

Meer behandelingen voor minder geld, is dat niet de droom van alle zorgverzekeraars? Blijkbaar niet: GGZ-instelling Momentum liet Follow the Money meekijken in haar moeizame pogingen om een deugdelijk contract te bemachtigen. Twee van de Grote Vier waren niet bereid om zelfs maar over het scherp geprijsde aanbod in onderhandeling te gaan.

‘U wilt mogelijk minder betaald krijgen dan ons standaardtarief?’, hoorde bestuurslid Johan Linssen van GGZ Momentum een verbouwereerde medewerker van Achmea’s zorgverzekering Zilveren Kruis stamelen door de telefoon. ‘Ja’, was zijn antwoord, Momentum kon eventueel goedkoper leveren dan de zorgverzekeraar alvast had ingevuld. Nog meer verwarring bij de dame van Zilveren Kruis: ‘Waarom? Volgens mij begrijpt u het niet. Stuur anders maar een mail als u vragen heeft.’

Linssen, pas ongeveer een jaar lid van de raad van bestuur van de specialistische GGZ-instelling, was zelf niet minder verbijsterd. ‘Het komt er letterlijk op neer dat minstens twee grote zorgverzekeraars met wie we een contract probeerden af te sluiten dit jaar weigerden om ons meer patiënten te laten helpen voor minder geld. Het is bizar. Ik heb er geen ander woord voor.’

Follow the Money werd uitgenodigd om de contractonderhandelingen van Momentum dit jaar van achter de schermen te bekijken. Het levert een ontmoedigend inkijkje op in het proces van zorginkoop door verzekeraars. Regels die de plank mis lijken te slaan, blijven nog altijd regels, en de computer zegt regelmatig ‘nee’.

‘Het ergste is: over welke kwaliteit we leveren, heeft helemaal niemand het tijdens de contractering gehad. Op Menzis na. Die zijn met twee zorginkopers en een medisch adviseur langs geweest om over zorg te praten.’

Rebelse organisatie

Momentum is allesbehalve een traditionele specialistische GGZ-instelling. Net als thuiszorgorganisatie Buurtzorg wordt er gewerkt op basis van zelfsturing. Maar die gaat bij Momentum nog een stapje verder. Dat merkte ook bestuurslid Johan Linssen tijdens zijn sollicitatiegesprek. Dat voerde hij met het voltallige personeel, allen lid van de ondernemingsraad van de stichting. ‘Dat was best confronterend, ik werd nooit eerder zo kritisch ondervraagd tijdens een sollicitatie,’ zegt Linssen.

Oprichter en psychiater Wim Schouten begon in 2010 voor zichzelf nadat hij naar eigen zeggen genoeg had van de werkwijze binnen de traditionele instellingen waar hij tot dan toe had gewerkt. Op een bovenverdieping in Veldhoven begon Schouten met de behandeling van een paar mensen. Momentum is een stichting zonder winstoogmerk en richt zich op het behandelen van persoonlijkheidsproblematiek, al dan niet in combinatie met verslaving of eetproblemen. De organisatie groeide in zeven jaar tijd uit tot een instelling die rond de duizend patiënten per jaar behandelt op vier locaties in Brabant en Gelderland en een locatie in Zuid-Afrika die dit jaar afgestoten wordt en zelfstandig verder gaat. De omzet bedroeg volgens de laatste jaarrekening in 2016 10,1 miljoen euro, met een resultaat van 91.133 euro.

Sinds enige jaren staat Momentum te boek als een rebel onder de GGZ-instellingen. Al vanaf het begin werkt Momentum zonder contract met zorgverzekeraars, uit principe. Schouten: ‘Daarmee willen we voorkomen dat belangrijke beslissingen over de zorg op het kantoor van een verzekeraar gemaakt worden.’ Alleen in 2014 en 2015 werd een uitzondering gemaakt en was er een contract met VGZ. Omdat de verzekeraar weigerde om het groeiende aantal patiënten te blijven vergoeden, moest Momentum gratis VGZ-verzekerden behandelen, zoals EenVandaag in 2015 liet zien.

Het beleid van Momentum leidde in 2014 tot een rechtszaak tegen CZ die in zorgkringen beroemd werd. De verzekeraar moest vanwege het recht op vrije artsenkeuze gewoon de zorg van Momentum vergoeden. De hoogte van de vergoeding moest minimaal zodanig zijn dat het patiënten niet in de weg zou staan (‘hinderpaal’) om een behandeling te krijgen. CZ probeerde om slechts de helft van de behandelingen te vergoeden, maar dat pikte Momentum niet. De rechter stelde de instelling in het gelijk en in het Momentum-arrest werd bepaald dat zorgverzekeraars altijd ten minste 75 procent van het marktconforme tarief van een behandeling moeten betalen aan patiënten die naar zorgorganisaties willen zonder contract.

Nieuwe hinderpaal

Maar daarmee was de kous niet af. De meeste zorgverzekeraars blijven druk leggen op de tarieven die niet-gecontracteerde instellingen declareren voor hun behandelingen. Momentum laat patiënten uit principe nooit bijbetalen en kan inmiddels voor 75 procent van de door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) vastgelegde standaardtarieven voor GGZ werken.

Een simpel trucje stelt verzekeraars echter in staat om veel lagere bedragen te betalen. Met name VGZ en CZ maken zich daaraan schuldig volgens Momentum en betalen in sommige gevallen zelfs niet meer dan 48 procent van de NZa-tarieven. Hoe? Simpelweg door het begrip ‘marktconform’ zelf in te vullen, zonder transparante onderbouwing.

Het resultaat is dat Momentum op dit moment voor gemiddeld 68 procent van de NZa-prijzen werkt. Aan haar patiënten werd over een aantal jaar in totaal al ruim 2 miljoen euro minder uitgekeerd dan waar zij volgens de uitspraak van de rechter wel recht op hadden. Dat is niet vol te houden, zeggen Linssen en Schouten. ‘We zijn volledig niet-gecontracteerd en schieten dus elke behandeling voor. Dat gaat om miljoenen euro’s aan behandelingen die we voorfinancieren met een banklening en soms pas na een jaar mogen factureren. Dat zet enorme druk op de liquiditeit.’

Omdat het zelf invullen van het marktconforme tarief een nieuwe hinderpaal opwerpt, besloot Momentum om de verzekeraars hierop aan te spreken. Tegelijkertijd wilde ze proberen bij alle grote verzekeraars toch contractonderhandelingen aan te gaan om de zorg aan haar patiënten veilig te stellen.

Ontnuchterend inkijkje

Hadden de sociocratisch georganiseerde medewerkers van Momentum misschien verwacht dat contractpogingen stuk zouden lopen op inhoudelijke eisen? Zover kwam het niet eens. VGZ en Achmea waren niet bereid om zelfs maar over de prijs, aantallen en soorten behandelingen te praten. Met CZ en Menzis lopen de onderhandelingen nog, ondanks het gegeven dat het ‘overstapseizoen’ al ruimschoots van start is.

Meekijken met de contracteerpogingen van de GGZ-instelling uit het zuiden is een levendige illustratie van het ontnuchterende rapport dat de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving onlangs publiceerde over het falen van de zorginkoop door verzekeraars. Ten eerste: niemand heeft het over kwaliteit. En er is niet veel ruimte voor onderhandelen. Samengevat, zoals de RVS al zag: “Een te grote investering in het inkoopapparaat leidt tot een hogere premie en, wanneer verzekerden niet kiezen op basis van kwaliteit van de zorginkoop, tot een concurrentienadeel.”

Neem de standaardoffertes waarmee Momentum geconfronteerd werd. Alle vier de verzekeraars boden standaard een hoger tarief per behandeling dan de organisatie per se wenst. Dat varieerde van 88 procent van de NZa-prijs bij Achmea tot 100 procent bij CZ. Bestuurslid Johan Linssen: ‘VGZ reageerde in het geheel niet op onze aanvraag voor een contract. CZ vroeg in eerste instantie naar de aantallen van patiënten, de prijs hadden ze zelf al ingevuld. Vervolgens kregen we wel in de eerste reactie te horen dat ons gemiddelde tarief te hoog zou zijn en dat men in principe geen nieuwe instellingen wilde contracteren voor een deel van de zorg die wij leveren. Daar kwamen ze later gelukkig deels op terug.’

Eigen module

En Achmea’s Zilveren Kruis werkt met een eigen digitale contracteermodule om zorg in te kopen voor alle verzekeringsmerken van Achmea. Linssen laat de module zien op zijn laptop: ‘Het zou komisch zijn als het niet zo bizar was: er valt niets in te vullen. Achmea heeft alles zelf ingevuld. Je krijgt dit overzicht en kunt alleen ja of nee tegen het omzetplafond zeggen. Er is letterlijk niets anders in de module.’

Een van die twee vragen is dat Zilveren Kruis wil weten of Momentum een contract wenst voor 2018. De standaardprijs is al ingevuld: Zilveren Kruis biedt 88 procent van de NZa-tarieven. Mooi voor Momentum, maar daarbij is ook het omzetplafond en dus het aantal behandelingen al vastgelegd. Net als bij de andere verzekeraars. Linssen: ‘Maar voor wat? Hoeveel cliënten, en met welke complexiteit? Waarom is het plafond veel lager dan het daadwerkelijke aantal hulpvragen van Achmea-verzekerden? Hoe zit het met het aantal Achmea-verzekerden dat ieder jaar groeit, mogen we die behandelen? En wat als we dat voor een lager tarief willen doen, bijvoorbeeld voor 80 of 85 procent van het tarief?’

Die vragen legde Linssen voor aan voornoemde medewerker van Zilveren Kruis. Ook per mail kwamen de zorgverzekeraar en de GGZ-instelling er niet uit. Zilveren Kruis onderhandelt niet met iedereen. Momentum had het standaardcontract kunnen tekenen, maar dat zou volgens bestuurslid Linssen betekenen dat er behandelaars ontslagen moeten worden en dat de instelling minder cliënten zou behandelen voor een hoger tarief per persoon. Dat vond de stichting geen optie.

Dit zegt de zorgverzekeraar

Follow the Money nam contact op met Achmea’s Zilveren Kruis. Waarom kon er niet gepraat worden over het aanbod van Momentum om meer zorg te leveren voor een lager tarief? De instelling was immers voldoende gekwalificeerd om in aanmerking te komen voor een contract. En waarom is er niets gevraagd over de zorg die Momentum levert?

‘Van de circa 300 GGZ-instellingen hebben wij er zo’n 250 gecontracteerd,’ zegt de woordvoerder van Zilveren Kruis. ‘Ook Momentum kan in aanmerking komen voor een contract.’ Ze laat weten dat de verzekeraar in principe alleen aan tafel gaat met een aantal instellingen uit de regio’s waar het bedrijf de grootste verzekeraar is. ‘Een deel van de GGZ-instellingen contracteren we digitaal. Het is qua capaciteit helaas niet mogelijk om met alle zorgaanbieders in Nederland aan tafel te zitten.’

Is het dan niet mogelijk om in bijzondere gevallen van het contracteerprotocol af te wijken, vragen we de woordvoerder, zeker als ze een goed aanbod beloven? Nee, zegt de woordvoerder. ‘Als we dat zouden doen, zouden we honderden extra medewerkers aan moeten nemen, wat de hoogte van de premie niet ten goede komt.’ Het resoneert perfect met wat de RVS al in haar rapport vaststelde.

Maar het ligt niet aan de individuele zorgverzekeraar. Alleen CZ en Menzis zijn nog niet uitgepraat met Momentum. VGZ heeft inmiddels excuses voor aangeboden bij de instelling, de zorgverzekeraar liet weten dat er door personele wisselingen per ongeluk niet gereageerd is op de berichten van Momentum.

Conclusie

Het resultaat van de contracteerpogingen van Momentum is volgens Johan Linssen dat de instelling vooralsnog geen goede reden heeft om een contract af te sluiten met een verzekeraar. ‘Het gevecht om tarieven te verdedigen die geen hinderpaal opwerpen voor patiënten om bij niet-gecontracteerde instellingen in zorg te gaan, is aantrekkelijker dan een kwart van ons personeel te ontslaan om tegen hogere tarieven minder zorg te gaan leveren.’

De gang van zaken heeft inmiddels wel de aandacht getrokken van het ministerie van VWS. Momentum is uitgenodigd om samen met de zorgverzekeraars op het ministerie in gesprek te gaan over de moeizame inkoopprocedure. Los daarvan stapt de instelling alsnog naar de rechter om de neerwaartse druk op de tarieven die zorgverzekeraars willen betalen voor niet-gecontracteerde zorg, aan te vechten. Follow the Money zal daar in de nabije toekomst meer aandacht aan besteden.

 

Hoe het keurige NPM Capital vuile handen kreeg in de zorg

Geplaatst op door

Van de auteur Eelke van Ark kregen we toestemming het onderstaande artikel in zijn geheerl over te nemen. Eelke van Ark is een van de auteurs van de site Follow the Money. Onderstaande verhaal kunt u daarom ook hier lezen.

Nadat zorginstelling Ciran in opspraak raakte wegens gesjoemel met declaraties, liet eigenaar NPM Capital van de familie Fentener van Vlissingen het revalidatiecentrum vallen als een hete aardappel. Men had er ab-so-luut niets mee te maken. Het tegendeel blijkt waar.

Stilte. Dat is alles wat Follow the Money hoorde van investeringsmaatschappij NPM Capital, na het stellen van een aantal kritische vragen over haar rol in het omstreden (en inmiddels failliete) zorgbedrijf Ciran. Na lang wachten krijgen we alleen een kort sms’je van de ingehuurde pr-man: ‘Wij gaan niet op de vragen in.’

Het valt ook bijna niet uit te leggen: dat topmensen binnen je ‘maatschappelijk betrokken’ beleggingsmaatschappij verantwoordelijk waren voor het onrechtmatig declareren van tientallen miljoenen euro’s aan zorggeld.

Geldmachine

Een goed geoliede geldmachine: zo kon revalidatiecentrum Ciran tot voor kort het best omschreven worden. Maar inmiddels is het uit met de pret. Nadat televisieprogramma Zembla begin maart vorig jaar in een uitzending onthulde dat Ciran mogelijk sjoemelde met declaraties, draaiden zorgverzekeraars de geldkraan dicht. Ciran en diens uitvoerende organisatie Topcare gingen in de afgelopen maand allebei failliet. Alleen al zorgverzekeraar VGZ claimt dat Ciran tussen 2014 en 2017 voor meer dan 20 miljoen euro aan onrechtmatige declaraties deed.

Geen bedrijf waar je graag mee geassocieerd wordt dus.

Zo lijkt investeringsmaatschappij NPM Capital er ook over te denken. Het bedrijf, eigendom van de familie Fentener van Vlissingen, was via zijn zorgtak Medux eigenaar van Topcare – en daarmee in feite van de zorgorganisatie Ciran. Na de ophef die ontstond rond Ciran, trok NPM zich echter snel terug. Tegenover RTLZ verklaarde een woordvoerder van het concern: ‘NPM Capital en Medux staan hierbuiten. Geen commentaar.’

Dat blijkt heel anders te liggen, ontdekte Follow the Money bij bestudering van de jaarverslagen en uittreksels van de bedrijven. Drie bestuurders van Medux, een bestuurder van een andere NPM-dochter en twee toezichthouders vanuit NPM blijken onderdeel geweest van de dagelijkse leiding van (respectievelijk het toezicht op) Topcare en Ciran – precies in de periode dat er zou zijn gerommeld met declaraties. Een van die toezichthouders vanuit NPM bleek ook nog eens commissaris te zijn bij Achmea, de verzekeraar die via zorgverzekering Zilveren Kruis benadeeld werd door Ciran.

Miljoenenclaim

Het is een uiterst pijnlijke situatie voor maatschappelijk belegger NPM, en met name voor zorgtak Medux. Ciran wordt in feite beschuldigd van het onrechtmatig declareren van tientallen miljoenen euro’s aan zorggelden.

In totaal verklaarde zorgverzekeraar VGZ tegenover de rechter een claim van 20,5 miljoen euro op Ciran te hebben. ‘Uit ons onderzoek bleek dat er steevast dure medisch specialistische behandelingen in rekening werden gebracht,’ zegt VGZ-woordvoerder Jan Sinnige, ‘terwijl de geleverde zorg in feite afgehandeld kon worden door bijvoorbeeld een fysiotherapeut.’

Daarom stopte VGZ in 2017 met betalen. Ciran liep daardoor 6,5 miljoen euro mis en stapte naar de rechter om dat geld alsnog op te eisen. VGZ berekende juist dat ze Ciran sinds 2014 zeker voor 20,5 miljoen euro aan onrechtmatige declaraties had uitbetaald en probeerde dat bij Ciran terug te vorderen. De rechter oordeelde dat VGZ in haar recht stond met het niet uitbetalen van gelden aan Ciran.

Omdat ook de andere zorgverzekeraars geld terugvorderden en weigerden uit te betalen, kwam Ciran snel in de problemen. Onderdeel Topcare ging in december als eerste failliet. Stichting Ciran ging uiteindelijk afgelopen week definitief kopje onder.

Een gouden kans

Daarmee kwam een pijnlijk einde aan wat voor NPM Capital in 2012 begon als een schijnbare gouden kans. In dat jaar nam zorgtak Medux het bloeiende Ciran over – het revalidatiecentrum behaalde in dat jaar een omzet van ruim 28 miljoen euro.

Ciran bestond al uit meerdere entiteiten: het zorgbedrijf zelf bestond uit verschillende vestigingen, kenniscentra genoemd; die vielen onder de Topcare Holding. Daarnaast was er de Stichting Ciran. Die was opgericht om geld te kunnen declareren bij de zorgverzekeraars. De omzet van de stichting werd voor het overgrote deel rechtstreeks doorgesluisd naar Topcare Holding, blijkt uit de jaarrekeningen. NPM werd via zijn vennootschap Wielco eigenaar van Topcare.

De overname was bepaald geen half werk. Topmensen van NPM’s Medux namen het bestuur en toezicht van zowel de Topcare Holding als de Stichting Ciran over. Medux-CFO Edgar Vos werd in 2012 bestuurder van Topcare. Zijn collega Marco Jungschlager, toenmalig CEO van Medux, nam het bestuur van de Stichting Ciran over. Hij werd in 2015 opgevolgd door de huidige CEO van Medux, Jan Gorissen. In de Raad van Toezicht van Topcare nam Wim de Weijer zitting namens NPM’s Wielco. In de Raad van Commissarissen van Ciran zat onder meer Dick Herfst, zorgbestuurder en commissaris bij NPM-deelneming FocusCura. Later kreeg die versterking van Han Schellekens, bestuurder van NPM-deelneming Dagelijks Leven. Voor commissaris Wim de Weijer, tevens toezichthouder bij verzekeraar Achmea, was een wel heel bijzondere rol weggelegd. Hij hield namens NPM toezicht op Topcare – dat Achmea’s zorgverzekeraar Zilveren Kruis direct benadeelde met de onrechtmatige declaraties van stichting Ciran.

De nekslag

Onder leiding van de Medux-bestuurders Vos en Jungschlager groeide de omzet van Ciran de eerste twee jaar hard. Van 28 miljoen in 2012 steeg de omzet eerst naar 36,9 miljoen in het jaar daarop, en naar 46,5 miljoen in 2014. Het overnameteam van NPM had zichzelf meer dan bewezen: groeibriljant Ciran glansde als nooit tevoren.

Topcare profiteerde goed van de omzet die via Ciran binnengehaald werd: het resultaat voor belasting groeide van 4,3 miljoen euro in 2013 tot 4,9 miljoen in 2015 volgens de laatste deponeringen bij de Kamer van Koophandel. Het leek op een perfecte uitvoering van wat Medux zijn ‘buy & build’-strategie noemt – en bijna te mooi om waar te zijn.

Dat was het ook. De snel stijgende omzet van Ciran bleek namelijk voor een groot deel onrechtmatig behaald. De eerste barst in het schijnbare succes van Ciran verscheen toen zorgverzekeraar DSW argwaan kreeg over de hoge tarieven. Dat leidde in 2014 tot een bodemprocedure, die zich jarenlang bleef voortslepen. Vervolgens bracht BNN/VARA-programma Zembla het verdienmodel van Ciran vorig jaar de nekslag toe.

Tibetaanse monnik

De uitzending van Zembla schetste een weinig fraai beeld van Ciran: een wat vage instelling, waar patiënten die kwamen revalideren onder het mom van ‘de kunst van gezond zijn’ een mengelmoes werd voorgeschoteld van psychologie, fysiotherapie en spiritualiteit. De ‘Ciran-methode’, een standaardbehandeling voor iedere patiënt die als een soort wonderformule werd vermarkt, bestond onder andere uit lessen in boeddhistische principes, gegeven door een heuse Tibetaanse monnik.

Bij deze Ciran-methode hoorde ook een speciaal tarief voor verzekeraars, dat uit de basisverzekering werd betaald. Het bedrijf zelf verwoordde dat in 2013 in zijn jaarverslag zo: ‘Ciran heeft de tarieven van de diverse producten (zorgprestaties) samengesteld op basis van het benodigde aantal behandeluren. Hiermee kennen alle producten een zogenaamd Ciran-tarief.’ Dat Ciran-tarief bleek vooral heel hoog: er werd bij de zorgverzekeraar standaard gedeclareerd voor dure medisch specialistische revalidatiezorg. Daarvoor bleek echter niet geleverd te worden wat zorgverzekeraars daaronder verstaan.

Patiënten verklaarden in de uitzending van Zembla dat hun door behandelaren van Ciran werd gevraagd om hun klachten te overdrijven of aan te dikken. Een oud-werknemer bevestigde dat voor de camera: ‘Als de vragenlijst niet als ernstig genoeg werd bestempeld, moesten we tijdens het psychologisch onderzoek de vragenlijsten nog een keer openen en zeggen dat ze moesten overdrijven in hun klachten.’ Meerdere patiënten en oud-werknemers bevestigden die werkwijze. Ook werd uit verklaringen en originele beelden van behandelingen duidelijk dat de dure specialistische revalidatiezorg die werd gedeclareerd, niet werd geleverd.

Fraude

Dure zorg wel declareren, maar niet leveren: dat is op zijn minst onrechtmatig. Als het doelbewust gebeurt, is het zelfs strafbaar – er is dan immers sprake van fraude. De verklaringen in de Zembla-uitzending wijzen erop dat er bewust en met beleid op een onzuivere manier werd gedeclareerd. Toch is er tot op heden door nog geen enkele zorgverzekeraar aangifte gedaan wegens een verdenking van fraude. Waarom niet?

VGZ laat weten dat het lastig is om fraude aan te tonen: ‘We kunnen bewijzen dat de declaraties onrechtmatig waren. Maar we kunnen heel moeilijk aantonen dat Ciran ook de intentie had om onrechtmatig te declareren’, laat de woordvoerder weten. Zijn de bewijzen die Zembla heeft verzameld dan niet voldoende om op zijn minst aangifte te doen? Daarover doet VGZ geen uitspraak. ‘We hebben de uitzending natuurlijk gezien. Maar wij hebben zelf alleen onderzoek gedaan naar de rechtmatigheid en de doelmatigheid van de declaraties.’ Van een officieel fraudeonderzoek is het niet gekomen bij VGZ. ‘We konden op basis van de controle die we hebben uitgevoerd niet hard maken dat er sprake was van intentie.’

Vragen over het keurige NPM

Hoewel Ciran zelf tot nu toe altijd heeft volgehouden dat er niets mis was met de declaraties, zijn de zorgverzekeraars het allemaal eens over de onrechtmatigheid ervan. Ook de NZa liet weten de instelling in beeld te hebben. Bovendien heeft Ciran zelf een deel van de gelden al terugbetaald aan Achmea, volgens de verzekeraar. Dat suggereert op zijn minst dat het bedrijf ook zelf erkent dat er niet rechtmatig gedeclareerd werd.

En dat roept vragen op over de rol die het keurige NPM Capital heeft gespeeld. In eerste instantie werd het bestuur van Topcare Holding geschorst na de uitzending van Zembla. Dat zou gezien kunnen worden als een erkenning vanuit NPM Capital dat de bestuurders op zijn minst ernstig gefaald hebben. Hetzelfde zou je kunnen zeggen over de gretigheid waarmee NPM zich tegenover RTLZ van de kwestie distantieerde.

Maar het vertrouwen van NPM in zijn bestuurders lijkt geen deuk te hebben opgelopen. Zowel Edgar Vos als Jan Gorissen besturen tot op heden nog steeds zorgtak Medux. Han Schellekens, die toezicht hield op stichting Ciran, zit ook nog comfortabel aan het roer bij NPM-bedrijf Dagelijks Leven. Tot op heden is er ook geen enkel teken dat Dick Herfst uit de RvT van FocusCura is gezet of dat men afscheid heeft genomen van Wim de Weijer als Wielco-commissaris en lid van NPM’s participatiecommissie.

Wat is daarvoor de verklaring? Follow the Money legde NPM uitgebreide vragen voor over de kwestie. Staat NPM nu wel of niet achter zijn topfunctionarissen? En wat vindt men nou eigenlijk van de dubieuze wijze waarop Topcare geld verdiende? Wist NPM eigenlijk wel in hoeverre dochter Medux betrokken was bij de handel van Ciran? Gaat dat nog gevolgen krijgen? En wat we ook wel graag willen weten: is het vermogende NPM van plan om de samenleving die tientallen miljoenen euro’s aan zorgpremie terug te betalen?

Lang blijft het stil, ook na herhaaldelijk aandringen. Maar uiteindelijk laat de ingehuurde pr-man per sms aan Follow the Money weten dat NPM niet wil reageren op deze vragen.

De topfunctionarissen

Ook de commissarissen en bestuurders van het bedrijf zelf geven niet thuis. De NPM-functionarissen die hun telefoon opnemen, willen niet reageren en verwijzen door naar de curator. Han Schellekens antwoordt op verschillende vragen steeds dezelfde riedel: ‘Ik verwijs u daarvoor graag door naar Kay van de Linde.’ In de consternatie was hij zich blijkbaar niet bewust van het feit dat de bekende crisismanager de zaak al enige tijd eerder had overgedragen aan de curator.

De uitzondering betreft Wim de Weijer. De Achmea-commissaris die namens Wielco toezicht moest houden op Topcare en het bedrijf vier jaar lang liet profiteren van de onrechtmatige declaraties. De Weijer zat tot 2016 als toezichthouder bij Achmea’s De Friesland. Vervolgens trad hij toe tot de centrale Raad van Toezicht van Achmea. Hetzelfde Achmea dat door Ciran op onrechtmatige wijze van zorggeld afhandig werd gemaakt.

Heeft de commissaris zitten slapen? Of had hij weet van de dubieuze manier van declareren? Uit de Zembla-uitzending blijkt immers dat werknemers klachten van patienten ‘moesten overdrijven’. Dat suggereert een bepaald beleid. Ook de opvallende omzetstijging van Ciran en zeker de juridische procedure die DSW aanspande, hadden toch de aandacht moeten trekken van De Weijer? We legden Achmea en De Weijer een aantal vragen voor.

De woordvoerder van Achmea laat weten dat Wim de Weijer helemaal geen dubbelrol had. Want: ‘(De Weijer) was namens Wielco commissaris bij Topcare in de periode 2012-2016. De heer De Weijer hield in die rol echter geen toezicht op Stichting Ciran. Stichting Ciran was namelijk verantwoordelijk voor de facturatie aan zorgverzekeraars, waaronder Zilveren Kruis.’

Ook maar een mening

Hoewel technisch juist – de stichting stond niet onder toezicht van De Weijer – is dit antwoord zo onbevredigend dat we opnieuw bij Achmea aankloppen. Immers: de stichting was in feite niet veel meer dan het geldluik van Topcare. Het personeel werd bijvoorbeeld aangestuurd binnen de bedrijven onder Topcare of stond bij Topcare op de loonlijst. Ook was de stichting van groot belang voor Topcare – dat immers meteen omviel nadat de declaraties in gevaar kwamen. Dat er vraagtekens waren over de juistheid van Cirans declaraties en dat Topcare daarmee direct in gevaar kon komen, was immers in ieder geval bekend sinds DSW in 2014 tegen de stichting procedeerde.

Wim de Weijer zelf wil eerst niets zeggen. Maar dan reageert hij na enig aandringen toch persoonlijk op onze vragen. ‘Tot eind 2016 ben ik commissaris geweest van Topcare BV en waren er geen signalen dat er onrechtmatig gedeclareerd zou zijn,’ laat de commissaris per mail weten. Hij wijst erop dat ‘de werkwijzen en systemen die Topcare gebruikte’ regelmatig aan audits werden onderworpen en de goedkeuring konden wegdragen van onder meer branchevereniging VRA (Vereniging voor Revalidatieartsen), accountants en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ).

De VRA verklaarde in de uitzending van Zembla evenwel niet op de hoogte te zijn geweest van de declaratiepraktijken van Ciran. We vragen ook bij de IGZ na of onderzoekers van hen hun fiat ooit gaven aan de wijze waarop Ciran heeft gedeclareerd. Een woordvoerder laat weten dat er vorig jaar een inspecteur is langsgegaan bij de instelling, maar dat ze nog geen mededelingen kan doen over de uitkomst van dat onderzoek voor het rapport verschijnt. De IGZ laat weten niet te beoordelen hoe een instelling declareert: ‘Bij een inspectiebezoek wordt in de eerste plaats toegezien op de kwaliteit van zorg. Als wij oordelen dat de kwaliteit in orde is, is dat geen oordeel over de wijze van declareren.’

En dan de declaraties zelf. Dat die niet zouden deugen, is ook maar een mening, vindt De Weijer. ‘Tot op heden is niet vastgesteld dat er opzettelijk zaken niet goed zijn uitgevoerd maar dat een verschillende zienswijze van de kwalificatie van zorg heeft geleid tot het geschil. Tussen Ciran en DSW was een geschil en dat was mij bekend; overigens heeft de rechter daar nog geen uitspraak over gedaan.’

Wel of geen strafbaar feit

Sleutelwoord in de reactie van De Weijer is natuurlijk ‘opzettelijk’. Dat maakt het verschil tussen wel of geen strafbaar feit. Zolang het Openbaar Ministerie niet heeft vastgesteld dat Ciran opzettelijk te veel geld declareerde, kan de zaak namelijk nog afgedaan worden als een vergissing of een verschil van inzicht. En het Openbaar Ministerie heeft nog nooit een aangifte ontvangen tegen Ciran, dus ook geen reden om de declaraties te onderzoeken.

Met zijn twijfelachtige antwoord suggereert Wim de Weijer dat de manier waarop Ciran zorg declareerde bewust gebeurde en onderdeel was van het beleid dat bestuurders vanuit NPM en Medux voerden in het bedrijf. Zocht de investeringsmaatschappij bewust de grenzen van de wet op door de prijs van behandelingen maximaal op te stuwen? Opnieuw vroegen we NPM hierop te reageren. En weer bleef het stil.

Een eind aan de kwestie Topcare/Ciran is voorlopig niet in zicht, ondanks het faillissement van de partijen. Voorlopig is nog niet duidelijk of de zorgorganisatie overgenomen gaat worden, al is er belangstelling getoond vanuit de zorggroep Siza, dat in Gelderland en Brabant vestigingen heeft. Wat er met Topcare gaat gebeuren, is ook nog ongewis. Daarnaast blijven veel vragen nu onbeantwoord. Wordt dus zeker vervolgd. Voor tips over deze kwestie kunt u mailen naar [email protected]. 

 

Pensioenen, hoe worden jong en oud belazerd?

Geplaatst op door

De bekende publicist Ad Broere heeft nog eens uit de doeken gedaan hoe wij met zijn allen belazerd worden rondom de pensioenen. Veronruste Ouderen vindt het belangrijk dat dit geluid breed verspreid wordt, en is daarom blij dat dit verhaal hier met toestemming gepubliceerd mag worden.

Het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) is het grootste pensioenfonds van Nederland. Volgens eigen informatie had het ABP eind 2014 opgeteld aan waarde van de beleggingen (vooral aandelen en obligaties) en aan liquide middelen een belegde reserve van € 347 miljard tot zijn beschikking.

Deze € 347 miljard is bestemd voor de uitbetaling van aanvullende pensioenen aan gepensioneerden van nu en in de toekomst. De totale verplichting die het ABP eind 2014 had bedroeg -ruim gerekend- eind 2014 € 214 miljard.

Als het ABP aan het einde van 2014 zou zijn gestopt en aan alle lopende verplichtingen zou hebben voldaan dan zou er aan het eind van de rit minimaal € 133 miljard resteren.

Niemand kan hier aanspraak op maken, want de pensioenpremies die door de werkgever namens de pensioengerechtigde worden afgedragen aan het pensioenfonds komen in een ‘collectieve pot’ terecht. Er is geen verband tussen wat in de pot zit en individuen. Een pensioengerechtigde kan daarom niet meer geld claimen, dan wat hem of haar door het pensioenfonds is toegezegd.

Tekening 1
(c) Animercial

Pensioenfondsen beleggen het premiegeld en maken daarop rente (rendement). Als die rente hoger is dan de rente waarmee in de toezegging wordt gerekend, dan ontstaat er een verschil tussen het geld dat in de belegde reserve zit en het totaal aan verplichtingen. Bij het ABP ging het eind 2014 om € 133 miljard, want de rente (het rendement) was over de afgelopen dertig jaar aanzienlijk hoger dan de rente waarmee werd gerekend.
Tekening 2
(c) Animercial

Je zou zeggen dat het pensioen van de pensioengerechtigden aardig zou kunnen worden geïndexeerd als er zoveel geld overblijft nadat aan alle verplichtingen is voldaan. Niet dus, volgens De Nederlandse Bank (DNB). Er is geen geld over, stelt DNB, er is een tekort. In de media wordt geschreven over een te lage dekkingsgraad.
Hoe kan die te lage dekkingsgraad zijn ontstaan?

Tekening 3
(c) Animercial

De eerste tekening illustreerde de situatie bij het ABP per eind 2014. De tijd gaat echter verder en er komen nieuwe gepensioneerden bij en de pensioengerechtigden die nog niet de pensioenleeftijd hebben bereikt, bouwen hun pensioen nog (verder) op. De werkgever draagt premies af (in de verhouding van ongeveer 3 door de werkgever en 1 door de werknemer) en het pensioenfonds boekt rente (rendement) op de belegde premies.

Door onder andere het verplicht hanteren van de huidige rekenrente, is een hoge buffer nodig. Wij zijn met u van mening dat de huidige nominale systematiek niet deugt. Daarom bepleiten we al vele jaren af te stappen van een regeling waarbij de rekenrente zo’n dominante rol vervult.

Pensioenfonds Zorg en Welzijn

De Nederlandse Bank (DNB) stelt echter dat de rente (rendement) die pensioenfondsen boeken over de lange termijn gemiddeld niet meer dan 2% per jaar zou zijn. Dit is geheel in strijd met het beleggingsresultaat van de pensioenfondsen in de afgelopen decennia tot en met 2017, dat tussen 7 en 8% gemiddeld per jaar heeft bedragen. Omdat DNB echter ‘prudent’ beleid voert, stelt men dat 2% moet worden gehanteerd. Het zou consequent zijn om dan ook de werkgevers aanzienlijk meer premie te laten afdragen, maar nee, dat doen ‘we’ niet, want dan zouden de loonkosten te veel stijgen en dat is slecht voor de concurrentie en voor het budget van de grootste werkgever van Nederland: de overheid…
Het probleem wordt opgelost door de € 133 miljard die er meer in de ABP pot zat dan nodig was voor het nakomen van de verplichtingen te laten ‘uitvloeien’ naar de toekomst toe (zie tekening 3). En dan is er nog een -kunstmatig- tekort.

Tekening 4
(c) Animercial

Stel, als De Nederlandse Bank gelijk zou hebben en de (verre) toekomst er voor de beleggingen van de pensioenfondsen heel somber uitziet, dan is het nog ‘not done’ om het theoretische dekkingstekort op te vullen met geld dat aan de pensioengerechtigden wordt onthouden, die ervoor hebben gespaard. De redenering van DNB leidt ertoe dat de aanvullende pensioenen tot in lengte van jaren niet zullen worden geïndexeerd. Tegelijkertijd worden de werkgevers ontzien en dat is zeer tegenstrijdig als DNB tegelijkertijd verklaart dat het loonaandeel in het Bruto Binnenlands Product (de som van de geldwaarde van alles wat er in Nederland wordt geproduceerd) is afgenomen en het winstdeel juist is toegenomen.
DNB legt de grootste druk op de zwakste schouders en wil zich niet verantwoorden voor dit beleid. Intussen loopt de koopkracht van een groot deel van de ouderen steeds verder terug. Ondanks de steeds terugkerende verhalen over ‘rijke’ oudjes, die veel geld op de bank hebben staan. Dit geldt slechts voor een klein deel van de ouderen. Het grootste deel is toe aan een (stevige) indexering van het aanvullende pensioen en de jongeren aan een realistische aanpak.

De rol van de overheid is bij de verbetering van de bovengenoemde pijnpunten niet meer dan die van een van de werkgevers. Weliswaar de grootste, maar dat geeft de overheid niet het recht om sturend op te treden. Aanvullende pensioenen zijn een zaak van werkgevers en WERKNEMERS. Het lijkt erop dat dit over het hoofd wordt gezien. De Nederlandse Bank en de Autoriteit Financiële Markten hebben een toezichthoudende rol. Dat De Nederlandse Bank die rol opvat als een die het recht geeft om op hun beurt eveneens sturend op te treden is een vergissing. Bovendien is De Nederlandse Bank een niet-zelfstandig onderdeel van de Europese Centrale Bank en eigenlijk niet de aangewezen instelling om toezicht te houden op zaken die Nederlandse werkgevers en Nederlandse werknemers in onderling overleg met elkaar moeten uitzoeken. Een Sociaal Economische Raad voor de aanvullende pensioenen, die objectief advies geeft aan werkgevers en werknemers – niet aan de overheid – zou passender zijn.

© Ad Broere, econoom

Weeffout zorgt voor pensioenstorm in 2020

Geplaatst op door

RTL Nieuws van 20 augustus 2016, 09:00 Leo Witkamp

De komende jaren een te lage pensioenpremie vragen en in 2020 de rekening bij gepensioneerden neerleggen. Ook word je net opgebouwde pensioen gehalveerd. Dat kan niet, denk je? Zonder ingrijpen is dat wél wat er gaat gebeuren.

De oorzaak van dit pensioendrama is een weeffout het financieel toetsingskader (FTK) dat lange termijn uitgangspunten laat botsen met een korte termijn afrekening.

Herstelplan

Pensioenverlagingen hangen vanaf volgend jaar als donkere wolken boven ons hoofd. In de praktijk zijn deze verlagingen niet meer dan enkele tienden van procenten per jaar. Bij een oplopende dekkingsgraad (een paar procent is al voldoende) kunnen de verlagingen jaarlijks ook weer worden stopgezet. Daarom noemen we ze voorwaardelijk.

Een fonds moet de pensioenen verlagen als het niet in het herstelplan kan aantonen dat binnen 10 jaar de vereiste buffers opgebouwd kunnen worden. Zolang de dekkingsgraad maar hoger is dan circa 90% (dit is de zogenaamde kritische dekkingsgraad), lukt dat wel. De verwachte beleggingsopbrengsten voor de komende 10 jaar zijn namelijk aanzienlijk hoger dan de lage rekenrente waarmee de pensioenverplichtingen en dus de dekkingsgraad wordt berekend. Dit komt onder meer omdat er in aandelen wordt belegd. Zo zitten de herstelplannen in elkaar. Op deze manier wordt recht gedaan aan de lange termijn waarop pensioenfondsen beleggen.

Pensioenstorm in 2020

In het FTK is ook vastgelegd dat een pensioenfonds niet langer dan vijf jaren achtereen een dekkingsgraad mag hebben van minder dan 105%. Is dat wel zo, dan moeten de pensioenen in één keer worden verlaagd en wel zoveel dat direct een dekkingsgraad van 105% wordt bereikt. Deze verlagingen mogen worden gespreid over 10 jaar en zijn onvoorwaardelijk: ze kunnen dus niet worden stopgezet als het beter gaat.

Bij een dekkingsgraad van 90% moeten de pensioenen in deze situatie met ruim 14% worden verlaagd om op 105% te komen. Dus 10 jaar lang, elk jaar 1,4% eraf. Ook als het beter gaat. Voor veel pensioenfondsen zal deze situatie zich in 2020 gaan voor doen. Dat zijn geen dreigende donkere wolken meer, maar is een heuse pensioenstorm! Het lange termijn denken stopt in 2020. Een dekkingsgraad van 90% of 100% die vorig jaar, vandaag en ook de komende jaren verantwoord is, is dat in 2020 plots niet meer. Dan moet de dekkingsgraad 105% zijn. Dat is vreemd en de gevolgen zullen dramatisch zijn.

Lage premie ten koste van de dekkingsgraad

Voor de vaststelling van de pensioenpremie mogen pensioenfondsen uitgaan van het op lange termijn verwachte rendement, als ze maar rekening houden met inflatie. Per saldo wordt de pensioenpremie berekend met een rente van zo’n 3%. Dat is fors hoger dan de circa 1% rente die gebruikt moet worden voor de berekening van de verplichtingen en dus van de dekkingsgraad van een fonds. Hierdoor ligt de prijs die voor nieuwe pensioenopbouw wordt betaald veel lager dan het bedrag dat voor datzelfde pensioen aan de verplichtingen wordt toegevoegd. Deze verhouding tussen de feitelijke premie en het benodigde bedrag voor de verplichtingen noemen we de premiedekkingsgraad. De premie kan zomaar de helft te laag zijn (een premiedekkingsgraad van 50%). Dit kost (een standaard pensioenfonds) ruwweg 1% dekkingsgraad per jaar. In 2020 kan dat veel uitmaken voor de hoogte van de onvoorwaardelijke pensioenverlaging.

Wie betaalt de rekening?

Als pensioenfondsen hun financiële positie de komende jaren niet verbeteren, zal er in 2020 flink verlaagd moeten worden. Als dat op een evenwichtige manier gebeurt (en dat is verplicht!), dan ligt een gelijke verlaging voor iedereen niet voor de hand. Het is dan eerlijker om de premiebetalers van vandaag te laten betalen voor de verlaging van de dekkingsgraad, voor zover die het gevolg is van een ‘te lage’ premie. Dat komt erop neer dat hun vanaf 2016 opgebouwde pensioen gehalveerd wordt. Dat is nogal wat. We kunnen niet tot 2020 wachten dat te vertellen. Pensioenfondsen moeten daar nu al over nadenken, besluiten nemen en communiceren.

Natuurlijk zullen er ook tegengeluiden zijn: “Ja, maar gepensioneerden krijgen ook volledig uitgekeerd als de dekkingsgraad 90% is. Daar moet dan ook rekening mee gehouden worden.“ Los van het feit dat dit gerommel in de marge is, is het ook niet terecht. Gepensioneerden profiteren immers ook niet van een dekkingsgraad van 105% of zelfs 110%, dus laten we het daar maar niet over hebben.

De oplossing

Een oplossing om deze pensioendrama’s te voorkomen lijkt ingewikkeld, maar is eenvoudig:

1) Laat de 5-jaarseis van 105% los en

2) stel een minimum aan de premiedekkingsgraad van 90% (dit komt overeen met de kritische dekkingsgraad).

Met deze maatregelen is een evenredige pensioenverlaging ook evenwichtig. Ze doen bovendien recht aan de lange termijn horizon van pensioenfondsen en maken de weeffout ongedaan.

Leo Witkamp is actuaris en werkt bij MPD, de uitvoerder van pensioenfonds PNO Media. Dit artikel is op persoonlijke titel geschreven.